معرفی
خون نوعی بافت پیوندی تخصصیافته است که مادهٔ زمینهای آن «پلاسما» نام دارد و سلولها در آن شناورند. حجم خون در یک فرد بالغ حدود ۵ لیتر است. خون در رگها و میان بافتها جریان دارد، اکسیژن و مواد غذایی را به بافتها میرساند و دیاکسیدکربن و مواد زاید را دریافت و از بدن دفع میکند.
اگر خون از سیستم چرخشی خارج شود لخته میشود. این لخته حاوی عناصر سلولی و مایعی زردرنگ به نام «سرم» است که از مادهٔ انعقاد یافته جدا میشود. حجم تودهٔ گلبولهای قرمز (هماتوکریت) در مردان ۴۰ تا ۵۰٪ و در زنان ۳۵ تا ۴۵٪ است.
سلولهای خونی
اریتروسیتها
اریتروسیتها: سلولهای فاقد هسته و حاوی پروتئین حامل اکسیژن (هموگلوبین) هستند. این سلولها از دو طرف مقعرند؛ بنابراین نسبت سطح به حجم افزایش مییابد و تبادل گازی آسانتر میشود.
پلاکتها
پلاکتها (ترومبوسیتها): سلولهای بدون هسته که در روند انعقاد و لختهشدن خون نقش اساسی دارند. طول عمر پلاکتها حدود ۱۰ روز است.
لکوسیتها
لکوسیتها: این سلولها میتوانند به بافتها مهاجرت کنند. بر اساس نوع گرانولهای سیتوپلاسمی و شکل هسته، به دو گروه گرانولوسیتها (هستهدار) و آگرانولوسیتها (بدون هسته) تقسیم میشوند. گرانولوسیتها شامل نوتروفیلها، ائوزینوفیلها و بازوفیلها و آگرانولوسیتها شامل لنفوسیتها و مونوسیتها هستند.
نوتروفیلها: نیمهعمر کوتاه (حدود ۶ تا ۷ ساعت در خون) دارند و فاگوسیتهای فعال باکتریها و ذرات کوچکاند.
ائوزینوفیلها: تعدادشان کمتر از نوتروفیلهاست و در نابودی کرمهای انگلی نقش دارند.
بازوفیلها: کمتر از ۱٪ لکوسیتها را تشکیل میدهند و حاوی هپارین و هیستامین هستند.
لنفوسیتها: سلولهای کروی با اندازههای کوچک، متوسط و بزرگ که بر اساس مولکولهای سطحی شناسایی میشوند. از انواع لکوسیتها هستند که پس از دیاپدز میتوانند از بافت به خون بازگردند.
مونوسیتها: پس از عبور از دیوارههای مویرگی و ورود به بافت همبند تمایز یافته و به ماکروفاژ تبدیل میشوند. هستهٔ آنها تخممرغی، نعلاسبی یا قلوهای شکل است.
آزمایشهای انجامشونده
در بخش هماتولوژی، شمارش کامل سلولهای خونی (CBC) شامل گلبولهای سفید، قرمز و پلاکتها و نیز شمارش افتراقی WBC با دستگاه سلولشمار خودکار انجام میشود تا به تشخیص کمخونی، بدخیمیها و سایر بیماریهای خونی کمک شود.