چرا نمونهگیری مهم است؟
نمونهگیری نقطهٔ شروع فرایند آزمایشگاهی و مهمترین بخش «پیشتحلیلی» است؛ جایی که کیفیت، ایمنی و دقتِ مراحل بعدی تعیین میشود. در شیلا، نمونهها با احراز هویت دوبل، رعایت اصول کنترل عفونت و استفاده از لوازم یکبارمصرف جمعآوری و در سریعترین زمان به بخشهای تخصصی ارسال میشوند.
آمادگی بیمار پیش از نمونهگیری
- بررسی نسخه، نوع تست و شرایط لازم (ناشتایی، قطع یا زمانبندی مصرف داروها، ساعت نمونهگیری).
- احراز هویت با دو شناسهٔ مستقل (نام/نامخانوادگی و تاریخ تولد یا کد ملی).
- آموزش کوتاه به مراجع: وضعیت نشستن/درازکش، نوشیدن آب، فشار بر بازو و مراقبت پس از خونگیری.
مراحل خونگیری (ونُیپانکچر)
- انتخاب ورید مناسب، رعایت تورنیکه < ۱ دقیقه و ضدعفونی پوست.
- استفاده از سِت خونگیری استریل و رعایت «ترتیب پرکردن لولهها» (Order of Draw).
- برچسبگذاری فوری در کنار بیمار: نام، کُد کامپیوتری، تاریخ/ساعت و نام تست.
- مخلوطکردن آرام لولههای حاوی ضدانعقاد بر اساس دستور سازنده (چرخش ملایم).
انواع نمونهها و نکات کلیدی
- خون وریدی: CBC، بیوشیمی، هورمون، سرولوژی و …
- خون مویرگی: قند capillary یا تستهای نقطهٔ مراقبت (POCT) در موارد خاص.
- ادرار میانی (Midstream) و ۲۴ ساعته: با ظروف اختصاصی و آموزش کامل.
- نمونههای مدفوع و انگل/گواياك: با کیتهای دربدار و برچسب واضح.
- کشتها (گلو/ادرار/زخم): با سوآب استریل و انتقال سریع به محیط کشت.
- نمونههای ویژه: گاز خون شریانی (ABG)، اسمیر خون محیطی، لخته برای انعقاد، ویالهای سرد/حفاظت از نور.
ایمنی و کنترل عفونت
- دستکش، ماسک در صورت لزوم و دفع ایمن پسماند در سطلهای زرد مطابق دستورالعمل.
- پرهیز از خونگیری از اندام دارای فیستول، لنف ادم یا سمت ماستکتومی (در صورت امکان).
- مدیریت سنکوپ: خواباندن بیمار، بالا آوردن پاها و پایش علایم حیاتی.
مراقبتهای بعد از نمونهگیری
- برداشتن پانسمان پس از ۱۵–۲۰ دقیقه و پرهیز از حمل اجسام سنگین با همان دست طی چند ساعت.
- مصرف مایعات کافی؛ در صورت کبودیِ سطحی، کمپرس خنک کوتاهمدت.
- در صورت خونریزی مداوم/سرگیجه، تماس با پذیرش یا مراجعه به درمانگاه.
معیارهای رد نمونه
- برچسبگذاری ناقص یا ناهمخوانی مشخصات.
- حجم ناکافی/لخته در لولهٔ ضدانعقاد، همولیز شدید یا نشت نمونه.
- رعایتنشدن شرایط زمانی (مانند تستهای هورمونی یا کشتها) یا دمای انتقال.